مناظره‌ی «چالش‌های صنعت قطعه‌سازی و راهکارهای برون‌رفت از آن» با حضور محمدرضا آراستی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شریف؛ اصغر خسروشاهی، رئیس هیئت‌مدیره‌ی انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو؛ امیرحسین جلالی، عضو هیئت‌مدیره‌ی انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور و علیرضا بادکوبه، از شرکای مؤسسه حسابرسی و خدمات مدیریت سامان‌پندار حسابداران رسمی در روز دوشنبه مورخ ۲۹ بهمن‌ماه ساعت ۱۸ الی ۱۹ برگزار شد.
برای تماشای ویدیوی این نشست اینجا کلیک کنید.
چالش‌های صنعت قطعه‌سازی و راهکارهای برون‌رفت از آن
چالش‌های جاری صنعت قطعه‌سازی
صنعت قطعه‌سازی، یکی از ارکان اساسی زنجیره‌ی تأمین خودروسازی، نقشی حیاتی در اقتصاد ایران ایفا می‌کند؛ چراکه این صنعت نه تنها پایه‌گذار تولید خودرو است، بلکه با ایجاد اشتغال گسترده و پیوندهای مستقیم با سایر صنایع، تأثیری فراتر بر اقتصاد کشور دارد. این صنعت هرچند وابستگی قابل‌توجهی به صنعت خودرو دارد، اما توانسته در صنایع دیگر همچون صنعت لوازم خانگی ورود کند. با این همه، صنعت قطعه‌سازی ایران در سال‌های اخیر، به‌ویژه تحت تأثیر تحریم‌ها، نوسانات ارزی و بحران‌های اقتصادی، با چالش‌هایی روبرو شده که نه تنها بقای این صنعت، بلکه کل زنجیره‌ی تأمین خودرو را تهدید می‌کند.
وابستگی به واردات مواد اولیه
صنعت قطعه‌سازی ایران به‌شدت به واردات مواد اولیه‌ای مانند فولادهای خاص، آلومینیوم و مواد پلیمری وابسته است. این وابستگی، قطعه‌سازان را در برابر نوسانات ارزی و تحریم‌ها آسیب‌پذیر کرده است.
- تحریم‌ها: دسترسی به مواد اولیه‌ی باکیفیت به دلیل تحریم‌ها محدود شده است.
- نوسانات ارزی: افزایش هزینه‌ی واردات، فشار زیادی بر حاشیه‌ی سود قطعه‌سازان وارد کرده است. در این شرایط نه تنها هزینه‌های تولید بالا رفته است، بلکه برنامه‌ریزی بلندمدت برای این صنعت دشوار شده است.
بحران نقدینگی و مطالبات معوق
یکی دیگر از مشکلات عمده‌ی قطعه‌سازان، تأخیر در پرداخت مطالبات توسط خودروسازان است. بسیاری از قطعه‌سازان با کمبود نقدینگی مواجه‌اند و این امر توان سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و حتی تأمین نیازهای جاری را از آنها گرفته است.
ضعف در فناوری و نوآوری
در بسیاری از واحدهای قطعه‌سازی ایران، هنوز از خطوط تولید قدیمی استفاده می‌شود. نبود سرمایه‌گذاری کافی در ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته، بهره‌وری را کاهش داده و هزینه‌های تولید را بالا برده است. این ضعف باعث شده که قطعات تولیدی ایران در بسیاری از موارد نتوانند با استانداردهای بین‌المللی رقابت کنند.
وابستگی به تقاضای داخلی و نوسانات تولید خودرو
صنعت قطعه‌سازی به‌شدت به تولید خودرو در داخل کشور وابسته است. هرگونه کاهش یا توقف تولید خودرو، بلافاصله قطعه‌سازان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این وابستگی، بی‌ثباتی اقتصادی را برای قطعه‌سازان به همراه داشته است.
موانع صادرات و بازارهای بین‌المللی
با وجود ظرفیت‌های بالای صادرات در صنعت قطعه‌سازی ایران، موانع متعددی این مسیر را دشوار کرده‌اند:
- استانداردهای بین‌المللی: بسیاری از قطعات تولیدی ایران به دلیل عدم انطباق با استانداردهای جهانی، امکان ورود به بازارهای خارجی را ندارند.
- تحریم‌های بانکی: تحریم‌های بین‌المللی مانع از دسترسی قطعه‌سازان ایرانی به بازارهای مالی جهانی شده است.
- هزینه‌های لجستیکی: بالابودن هزینه‌های حمل‌ونقل، قیمت رقابتی قطعات ایرانی را تحت‌الشعاع قرار داده است.
چرایی اهمیت صنعت قطعه‌سازی
اهمیت صنعت قطعه‌سازی تنها به تولید خودرو محدود نمی‌شود. این صنعت یک بازیگر کلیدی در ایجاد اشتغال، توسعه‌ی فناوری و حتی بهبود تراز تجاری کشور است:
- اشتغال: با بیش از ۱۵ هزار شغل مستقیم و نزدیک به ۵۵ هزار شغل غیرمستقیم، این صنعت یکی از بزرگ‌ترین کارفرمایان کشور محسوب می‌شود.
- ارتباط با سایر صنایع: قطعه‌سازی به طور مستقیم با صنایعی مانند فولاد، پتروشیمی، پلاستیک و ماشین‌آلات در ارتباط است.
- پتانسیل صادرات: در صورت رفع موانع، صنعت قطعه‌سازی می‌تواند به یکی از مهم‌ترین بخش‌های صادرات غیرنفتی کشور تبدیل شود.
پرسش‌های کلیدی نشست این هفته
با توجه به این چالش‌ها، پرسش‌های مهمی پیش روی ما قرار دارد:
- چه راهکارهایی برای حل بحران نقدینگی قطعه‌سازان وجود دارد؟
- چگونه می‌توان با سرمایه‌گذاری در فناوری، بهره‌وری و رقابت‌پذیری را افزایش داد؟
- آیا صنعت قطعه‌سازی ایران می‌تواند جایگاه خود را در بازارهای بین‌المللی تقویت کند؟
- چه نقش حمایتی می‌تواند از سوی دولت و نهادهای نظارتی برای پایداری این صنعت ارائه شود؟
در نشست این هفته‌ی آکادمی دانایان، با حضور کارشناسان و متخصصان، تلاش خواهیم کرد به این پرسش‌ها پاسخ دهیم و دیدگاه‌های مختلف را بررسی کنیم.