در روز سهشنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۳ و در هفتمین کنفرانس ملی مدیریت دانش، حسین عبده تبریزی ضمن ارائهی فشردهای، موضوع «تأمین مالی پروژههای دانشمحور» را طرح کرد. نکات اصلی بحث وی بهشرح زیر بوده است:
۱. امروز کشور بیشاز همیشه به این پروژهها نیازمند است، چرا که کشور به ارتقای بهرهوری نیاز جدی دارد. تنها فاکتور باقیمانده و دستیافتنی برای رشد در سال ۱۳۹۴ بهرهوری است. سال دشواری را پیشرو داریم و منابع مالی نخواهیم داشت.
۲. پرداختهای دولتها در گذشته به طرحهای نوآور، به صنایع نو (مثلاً، انرژیهای نو)، به طرحهای بیو Bio، به کمکهای عمومی تحتعنوان علمی و فنی، و غیره به شکلگیری نظام تأمین مالی پروژههای دانشمحور نینجامیده است. امروز نیز از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی و در این شرایط سخت اقتصادی پول توزیع و تخصیص ارز داده میشود. تحت عنوانهای سرمایهی مخاطرهآمیز (VC) و پارکهای تکنولوژی نیز دولت پولهایی داده است.
۳. میدانیم در همهی این موارد، طراحی مالی مهم است. بدون Finance، همهی تلاشها در نطفه خفه میشود. این تأمین مالیها باید بخشی از یک نظام تأمین مالی باشد، و نه کمکهای مرحلهای. ایران فاقد نظام جامعی برای سرمایهی پرمخاطره بوده و هنوز هم چنین سیستمی ندارد.
۴. با هر عنوانی که از اینها طرحها یاد کنیم، مثلاً عنوان تجاریسازی پروژههای دانشمحور، تجاریسازی R&D، یا چالش انتقال تکنولوژی، در پایان کارهمهی اینها به نظام تأمین مالی کارآمد نیاز دارند.
۵. ضابطهی نظام کارآمد نوآوری، اجرای پروژههای دانشبنیان، و تحقیقات کاربردی آن است که «ایده» به «بازار» برسد. بدینمنظور:
• حجم ایدههای تجاری با کیفیت باید افزایش یابد.
• این حجم بزرگ باید بهدرستی غربال شود.
• بُعد بازار باید با سرعت و در مراحل اولیه وارد این فرایند شود.
• و پروژهها مبتنی بر کار مراکز تحقیقاتی معتبر باشد.
۶. برای اجرای پروژههای دانشمحور باید به سؤالهای زیر پاسخ داد:
• چهگونه بازدهی بالاتری از مطالعات دانشمحور داشته باشیم؟
• مشوقهای مالیاتی چه باشد؟
• چه مشوقهایی دانشگاهها برای تجاریسازی تحقیقات لازم دارند؟
• قدرت نظام مالی برای حمایت از پروژههای جدید و دانشمحور چهگونه است؟ (صندوقهای سرمایهی مخاطرهآمیز، بازار ایده، تأمین سرمایههای اختصاصی، بودجههای عمومی و نظامی، …)
• آیا همهی اجزای بالا مجموعهی واحدی را تشکیل میدهند؟
۷. برای اینکه از ایده به صورتحساب مشتریان برسیم، به بیان ساده، مراحل زیر را داریم:
مطالعات پایه
مطالعات کاربردی
تجاریسازی/انتقال تکنولوژی (expansion, start-up, seed)
نظام تأمین مالی در این مراحل مختلف کدام است؟ چهگونه اطمینان حاصل شود که تلاشها در این زمینه به بازار دانش مناسبی منتهی میشود؟
۸- • بخش خصوصیکمتر به سرمایهگذاری در مراحل اولیه علاقه دارد.
• در این فرایند MKT Failure وجود دارد.
• بخش عمومی (دولتی) میتواند هرجا خلاء بازار باشد، وارد بازار شود.
• اقدامات دولت در این حوزه باید همراهی و کار مشترک با بازار باشد، و نباید رقیب بخش خصوصی شود و با آنچه در اقتصاد crowd-out نامیده میشود، جای بخش خصوصی را تنگ کند. دولت باید از آن بخش خصوصی حمایت کند که خط سابقه و فعالیت مناسب و مقیاس اقتصادی (مقیاس بهصرفه) دارد. پس باید سراغ سازماندهی رفت.
۹. اگر درخواست از دولت، افزایش وجوه صندوق برای پروژههای دانشمحور، نو، یا R&D است و میخواهیم صندوق طرحهای دانشمحور را تأمین کند، باید به علایق دولت هم توجه شود. دولت علاقهمند است این وجوه به مطالعات درست اختصاص یابد و در اختیار مراکز علمی معتبر قرار گیرد و پراکنده توزیع نشود.
• PPP درست تعریف شود.
• دفاتر انتقال تکنولوژی در دانشگاهها یا دفاتر مشترک دولت ـ بخش خصوصی یا R&D بنگاهها کارآمد باشند.
• نظام تأمین مالی برای تجاریسازی تحقیق مستقر باشد.